Mindfulness is een staat van bewustzijn die wordt gekenmerkt door open en nieuwsgierige aandacht voor ervaringen in het hier en nu. Je kunt mindfulness stimuleren en trainen met expliciete oefeningen zoals meditatie, yoga of tai chi,  maar ook met behulp van creativiteit, kunst en bijvoorbeeld wandelen in de natuur. Voor mij is mindfulness een training die door iedereen kan worden beoefend.

Mindfulness’ wordt op diverse manieren gebruikt, om te onthaasten, te ontspannen, stress te verminderen, in het hier-en-nu te leven en als spirituele oefening. 

Je leert een aantal mindfulnessoefeningen die je helpen om bewuster leven. Mindfulness kan ook heel gericht worden toegepast om gedrag te veranderen. In de training noemen we dit: het veranderen van ingesleten overjarige gewoontepatronen. Hiervoor kies je een eigen gedragspatroon en leer je mindfulness te gebruiken om dit patroon aan te pakken.

1. Aandacht: het richten en vasthouden van de aandacht om bij het onderwerp te blijven.
2. Bewustwording: helder waarnemen wat er in en buiten jezelf te ervaren is.
3. Openheid: een tolerante, vriendelijke of ‘warme’ houding tegenover gevoelens en gedachten.

Onderzoek naar mindfulness staat nog in de kinderschoenen maar langere tijd beoefenen ervan lijkt te kunnen leiden tot allerlei veranderingen in je leven, zoals: 

• Vermindering van stress
• Vermindering van chronische fysieke pijn
• Versterking van immuunsysteem
• Beter omgaan met pijnlijke gebeurtenissen in het leven,
• Verhoging van zelfbewustzijn, waardoor schadelijke reactieve patronen aan het licht komen
• Verbeteren van de aandacht en de concentratie
• Bevorderen van positieve emoties zoals geluk en compassie
• Verbeteren van interpersoonlijke vaardigheden en relaties
• Afwennen van verslavende gedragspatronen, zoals eetstoornissen, alcoholisme en roken
• Verbeteren van prestatie op het gebied van werk, sport of school
• Stimuleren en ontketenen van creativiteit
• Positieve verandering van de structuur van de hersenen
• Meer balans tussen hoofd – hart – buik: lichaamsbewustzijn

Bij veel emotionele problemen speelt ‘het verleden’ een grote rol. De actuele situatie doet, automatisch en vaak onbewust, denken aan vergelijkbare pijnlijke situaties uit het verleden. Onze reactie is dan ‘gekleurd’ door iets ‘ouds’ dat in het emotionele geheugen is opgeslagen en weer tevoorschijn komt in de vorm van nare, pijnlijke gedachten en lichamelijke reacties. Dat is heel duidelijk het geval bij posttraumatische stressstoornissen en verwerkingsproblemen bij verlies. Ook minder ernstige gebeurtenissen kunnen iemand onnodig blijven belasten en aanleiding geven tot of bijdragen aan de psychische klachten. Bij een negatief zelfbeeld spelen vaak niet-verwerkte pijnlijke gebeurtenissen, waardoor dat zelfbeeld gevormd is, een grote rol. Bij elke emotionele reactie die niet-passend is, in de zin dat de gevoelens veel te heftig zijn en/of te lang duren, is er waarschijnlijk sprake van onverwerkt ‘oud zeer’.

Mindful exposure werkt goed als psychologische interventie voor verwerking van pijnlijke situaties uit het verleden en bij angstige anticipatie op komende gebeurtenissen. Het is een eenvoudige en breed toepasbare procedure, die de cliënt ook zelfstandig thuis kan toepassen, in tegenstelling tot enkele andere behandelmethoden die begeleid door de therapeut in de sessie gedaan worden.